یکی از مهم ترین مباحث در حوزه حقوق خانواده، موضوع مهریه است. مهریه با انعقاد عقد نکاح به وجود می آید و حق مالی برای زوجه است که مرد ملزم است، آن را به تقاضای زوجه، به او بپردازد. مهریه یکی از ارکان اساسی در ازدواج است که نه‌تنها جایگاه ویژه‌ای در قوانین حقوقی دارد، بلکه به‌عنوان یکی از پشتوانه‌های مالی زوجه مورد توجه قرار می‌گیرد. اینکه معنی مهریه چیست و در چه شرایطی به زوجه تعلق می گیرد، موضوعی است که تیم حقوقی معید قرار است در این مقاله آن را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد و زوجه را با حق قانونی که مستحق دریافت آن است آشنا کند. دپارتمان حقوقی معید یکی از بهترین دپارتمان های حقوقی در تهران است که وکیل مهریه در تهران از موفق‌ترین وکلای این دپارتمان وجود دارد.
در ادامه، به بررسی کامل این مفهوم، شرایط تعلق آن و جایگاه حقوقی آن خواهیم پرداخت.
در پاسخ به این سوال که معنی مهریه چیست، تعریف مهریه از منظر حقوقی، یک حق مالی است که به محض انعقاد عقد نکاح برای زوجه ایجاد می‌شود. این حق، نوعی تعهد مالی است که بر عهده زوج قرار می‌گیرد و زوجه می‌تواند در هر زمان، آن را مطالبه کند. مهریه، به‌عنوان یکی از ارکان عقد نکاح، شامل مال منقول یا غیرمنقولی است که با توافق زوجین در سند ازدواج قید می‌شود. بر اساس ماده 1078 قانون مدنی، مهریه هر چیزی بیان می‌شود که دارای مالیت بوده و امکان تملک آن توسط شخص وجود داشته باشد. مهریه که به آن صداق نیز گفته می‌شود، باید ارزش مالی داشته و قابلیت تبدیل به پول یا ارز رایج کشور را دارا باشد.
موضوعات نامتعارف و فاقد ارزش مالی، نمی‌توانند به‌عنوان مهریه در نظر گرفته شوند و قابلیت مطالبه ندارند. به عبارت دیگر، مهریه باید شامل مواردی باشد که دارای منفعت و سود عقلانی و شرعی بوده و امکان تبدیل آن به پول وجود داشته باشد.
اینکه معنی مهریه چیست، میتوان گفت مهریه حق مالی زوجه می‌باشد که با انجام عقد نکاح، زوجه مالک آن است و مرد را ملزم می‌کند که آن را به تقاضای زوجه، به او بپردازد. زن و مرد می‌توانند در هنگام عقد، درباره میزان مهریه به توافق برسند. بااین‌حال، ممکن است به دلایلی میزان مهریه در زمان عقد تعیین نشود. پیش بینی مهریه در ضمن عقد نکاح دائم الزامی نیست و زوجین می‌توانند عقد را بدون تعیین مهریه، بی آنکه به صحت عقد خدشه ای وارد آید، جاری کنند و بعداً در رابطه با مهریه تصمیم گیری نماید. این امر به معنای محروم شدن زن از مهریه نیست، در چنین شرایطی، روش‌های دیگری برای تعیین مقدار مهریه وجود دارد. بر همین اساس، مهریه به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. از نظر تعیین مهریه در نکاح، انواع مهریه در اسلام و قانون مدنی عبارتند از:
ماده ۱۰۸۰ قانون مدنی، تعیین مهر المسمی را بر عهده زوجین گذاشته است. زن و مرد می‌توانند در رابطه با اینکه زوجه مستحق دریافت چه مقدار مهر باشد، با یکدیگر به توافق نظر برسند و مبلغ توافقی را به عنوان مهریه تعیین کنند. مثلا طبق توافق صورت گرفته زن مستحق دریافت ۳۱۳ سکه است و یا حق مالکیت بر ملکی که از آن زوج است را دارد. همان گونه که ملاحظه می‌شود مهرالمسمی مهری است که زوجین در رابطه با مقدار آن با یکدیگر به توافق نظر رسیده اند و مقدار آن را مشخص و معین کرده‌اند.
آیا زوجه می‌تواند تمامی مبلغ مهریه تعیین شده را مطالبه کند؟
به موجب قانون حمایت خانواده، زوجه تنها می‌تواند مطالبه 110 سکه بهار آزادی را از زوج داشته باشد و نسبت به مازاد آن بایستی استطاعت مالی مرد را ثابت کند. در غیر این صورت نمی‌تواند مهرالمسمی تعیین شده را از زوج مطالبه کند.
عدم تعیین مهر، عقد نکاح دائم را باطل نمی‌کند و این حق برای زوجین است که در ضمن عقد نکاح خود هرگز مهری را تعیین نکنند. اما قانون‌گذار در راستای حمایت از حقوق زوجه در جایی که مهر تعیین نشده است او را مستحق دریافت مهرالمثل می‌داند.
بر اساس ماده ۱۰۸۷ قانون مدنی، در صورتی که در نکاح دائم مهریه تعیین نشده باشد یا شرط بر عدم مهریه گذاشته شود، نکاح همچنان صحیح است. در چنین شرایطی، طرفین می‌توانند پس از عقد، نسبت به تعیین مهریه توافق کنند. بااین‌حال، اگر پیش از رسیدن به توافق درباره مهریه، رابطه زناشویی میان زوجین برقرار شود، زن مستحق دریافت مهرالمثل خواهد بود.
ماده ۱۰۹۳ قانون مدنی، بیان می‌دارد که هر گاه مهر در عقد مشخص نشده باشد و شوهر بعد از نزدیکی، زن خود را طلاق دهد، به زوجه مهرالمثل تعلق می‌گیرد.
نص صریح ماده۱۰۹۹ بیان می‌دارد که اگر زوجه به فساد نکاح و بطلان آن ناآگاه باشد و نزدیکی صورت بگیرد زن مستحق دریافت مهرالمثل می‌باشد.
ماده ۱۱۰۰قانون مدنی بیان شده که مهر المسمی باید مالیت داشته باشد و مجهول نباشد. در فرضی که خلاف این حالت تحقق یابد، مهر المسمی صحیح نیست و به زوجه مهرالمثل تعلق می‌گیرد.
مهر المثل چگونه تعیین می‌شود؟
تعیین مهرالمثل برخلاف مهرالمسمی وابسته به توافق طرفین نبوده و به کارشناسی که از سوی دادگاه تعیین می‌شود واگذار خواهد شد.
ماده ۱۰۹۱ قانون مدنی در پاسخ به این سوال بیان می‌دارد که برای تعیین مهر المثل،کارشناس نفقه بایستی موارد ذیل را مدنظر قرار دهد و برحسب آن مهرالمثل را تعیین کند.
بر اساس متن این ماده، برای تعیین مهرالمثل باید وضعیت زن از جنبه‌هایی همچون شرافت خانوادگی، ویژگی‌های شخصی، موقعیت او در میان نزدیکان و اقوام، و همچنین عرف رایج مورد بررسی قرار گیرد و سپس مبلغی متناسب به عنوان مهرالمثل تعیین شود.
این مهریه مطابق نص صریح ماده 1093 زمانی به زوجه تعلق می‌گیرد که
در اینجا زوجه مستحق دریافت مهرالمتعه خواهد شد.
مهرالمتعه چگونه تعیین می‌شود؟
مهرالمتعه بخشش و هدیه‌ای از طرف مرد به زن است و میزان آن بر مبنای فقر و غنای مرد تعیین می‌شود.
قانون‌گذار از مهرالسنه در قانون نامی نبرده است. اما در فقه از این مهریه، به عنوان مهر دختران پیامبر نام برده شده است که میزان آن پانصد درهم نقره است.
ما در پاراگراف قبلی به معرفی اقسام مهریه پرداختیم، گفتیم که از دید قانون‌گذار و شرع، مهریه ممکن است چهار نوع باشد. اگر بخواهیم بگوییم بهترین مهریه چیست؟ باید گفت مسلما مهریه‌ای که با توافق زوجین در ضمن عقد راجع به آن تراضی می‌شود بهترین مهریه باشد.
مهریه که زوجین قرار است در ضمن عقد نکاح به آن اشاره کنند، بایستی واجد ویژگی‌های ذیل باشد.
مهریه از نظر زمان مطالبه ممکن است عندالمطالبه باشد و یا عندالاستطاعه.
اصل بر عندالمطالبه بودن مهریه است. یعنی زوجه می‌تواند هر زمانی که اراده کند مهریه خود را از زوج بخواهد، بدون آنکه نیاز باشد استطاعت مالی زوج را برای پرداخت اثبات کند. اگر زوج مدعی است که تمکن مالی ندارد و ناتوان از پرداخت است، نمی‌تواند ممانعت از پرداخت کند، بلکه تنها می‌تواند با اقامه دعوی اعسار، از دادگاه بخواهد که مهلتی را به او بدهد تا طی اقساط تعیین شده، مهریه را به زوجه بپردازد.
در رابطه با نحوه مطالبه مهریه عندالاستطاعه باید گفت که مرد زمانی ملزم به پرداخت مهریه است که استطاعت مالی داشته باشد. به بیان دیگر تا زمانی که زوج توانایی پرداخت مهریه را نداشته باشد، زوجه نمی‌تواند الزام او را به پرداخت مهریه خواستار شود و اگر ادعا دارد که مرد تمکن مالی دارد و می‌تواند مهریه را بپردازد، ملزم است که استطاعت مالی زوج را به مرجع صلاحیت‌دار که دادگاه و دایره اجرای ثبت است، اثبات کند و اموالی از زوج از قبیل حساب بانکی، خودرو،… را معرفی کند تا با توقیف آن بتواند به طلب مالی خود برسد.
مطابق ماده ۱۰۹۵ قانون مدنی، عدم تعیین مهر در عقد نکاح منقطع موجب باطل شدن عقد است. به موجب نص ماده، تنها مهرالمسمی است که در نکاح موقت مصداق دارد و مهرالمثل و مهر المتعه جزو مهرهایی است که تنها در نکاح دائم وجود دارند. چرا که در نکاح دائم ممکن است مهریه در ضمن عقد نکاح تعیین نشود و زوجین بعد از انعقاد عقد، راجع به مهریه با یکدیگر به توافق نظر برسند، اما در نکاح موقت اگر ضمن عقد، مهریه تعیین نشود، عقد باطل است.
برخلاف نفقه، که مطالبه آن شروطی دارد و زوجه در صورت تمکین کردن از زوج است که مستحق دریافت نفقه است؛ در رابطه با مهریه این شرط وجود ندارد و حتی عدم تمکین زوجه و ترک او از منزل، خیانت و …. موجب نمی‌گردد که زوجه از دریافت حق مالی و قانونی خود محروم شود. تنها عاملی که زوجه را از دریافت مهریه منع می‌کند، بخشش و هبه کردن مهریه است. این گونه که اگر زوجه از حق مالی خود بگذرد و مهریه خویش را به زوج ببخشد، دیگر نمی‌تواند آن را مطالبه کند.
توصیه می‌کنیم مقاله بهترین روش برای گرفتن مهریه را از مجموعه ما برای کسب اطلاعات بیشتر مطالعه نمایید.
ما در این مقاله بصورت جامع و مفصل به بررسی موضوع مهریه، اینکه معنی مهریه چیست و در اسلام و قانون مدنی چند قسم دارد و چگونه قابل مطالبه می‌باشد، پرداختیم. گفتیم که مهریه حق قانونی زوجه است و با انعقاد عقد نکاح می‌تواند آن را از زوج طلب کند. مقدار مهریه را زوجین می‌توانند در ضمن عقد نکاح دائم تعیین کنند. عدم ذکر مهر در عقد، به صحت آن خدشه‌ای وارد نمی‌کند. و زوجه را تحت شرایطی مستحق دریافت مهرالمثل و مهرالمتعه می‌کند. اما در رابطه با عقد نکاح موقت قانون‌گذار تعیین مهر را الزامی دانسته و در فرضی که مهرالمسمی تعیین نشده عقد را باطل می‌داند.
گروه وکلای معید، به همکاری وکلای متخصص و زبده، در تلاش است، به افرادی که درگیر مشکلات حقوقی در حوزه‌های مختلف اعم از پرونده‌های ثبتی، ملکی،خانواده، کیفری و..هستند خدمات وکالت ارائه دهد. جهت برخورداری از خدمات تیم ما شما می‌توانید از طرق ارتباطی که در سایت به آن اشاره شده با ما در تماس باشید.
1-مهریه یا کابین چیست؟
به حق مالی که، با انعقاد عقد نکاح، به زوجه تعلق می‌گیرد و زوج ملزم به پرداخت آن است مهریه یا کابین گفته می‌شود.
2- در قانون و شرع، مهریه چگونه تعیین می‌شود؟
مهریه را اگر زوجین ضمن عقد نکاح تعیین کنند به آن مهرالمسمی گفته می‌شود و مقدار آن را توافق زوجین مشخص می‌کند. در غیر این صورت مهریه، ممکن است مهرالمثل باشد یا مهرالمتعه که حسب شرایط و تشریفاتی مقدار آن تعیین می‌شود.
اسم نویسنده
دیدگاه کاربران
دیدگاه کاربران
...هیچ نظری ثبت نشده