صدور چک از طرف یک شخص برای طرف مقابل حقیقی یا حقوقی خود جهت پرداخت‌های روزانه یا آتی انجام می‌شود. با این وجود به دلایل مختلفی ممکن است که چک بدون محل و فاقد اعتبار گردد. در واقع بسیاری از افرادی که چک را دریافت می‌کنند از مفهوم اینکه چک برگشتی چیست؟ و چگونه می‌توان برای وصول آن اقدام کرد درک درستی ندارند. بنابراین در ادامه به این سوال اساسی و موارد برگشتی یا بلا محل بودن آن بیشتر پرداخته می‌شود.
در یک تعریف ساده چک برگشتی، بی‌محل یا بلامحل به وضعیتی گفته شده که چک دارای تاریخ معین به بانک برده شده و حساب اعتباری شخصی که چک از طرف او صادر شده، خالی باشد. بنابراین مطابق قانون و عرف فردی که چک صادر خواهد کرد باید مطابق تاریخی که در این سند پرداختی درج کرده، به اندازه مبلغ نوشته شده در چک، دارای وجه نقد در حساب بانکی خود باشد. چک بدون محل عواقب و دردسرهای زیادی برای هر دو طرف ایجاد می‌کند.
به علاوه صدور چک بلامحل یا برگشتی نظم اقتصادی را بر هم زده و بی‌اعتمادی بین معاملات یا معامله‌گران را افزایش می‌دهد. از طرفی چک برگشتی مطابق قوانین و مقررات جرم بزرگی بوده و همین عوامل نیاز دو طرف صادرکننده و دریافت‌کننده چک‌ها را به آگاهی از شرایط یک چک معتبر یا برگشتی و موارد برگشتی یا بلامحل بودن چک را افزایش و ضروری می‌نماید.
چک سندی است که شخص از طریق آن به بانک دستور می‌دهد که با توجه به اعتبار خود در یک روز یا تاریخ معین، مقادیری از وجه و سپرده خود را به حساب فرد دیگری که چک به نام او ثبت و صادر شده، انتقال دهد. با این وجود در صورتی که حساب فرد موجودی و اعتبار صفر یا ناکافی داشته باشد، دارنده می‌تواند در همان بانک و شعبه اقدام به برگشت و اعلام بلا محل بودن آن نماید. همچنین با ورود چک‌های صیادی دارای کد یا رمز پیگیری میزان و تعداد چک‌های برگشتی کاهش یافته اما با این وجود به طور کلی برای یک چک برگشتی راه‌ها و روش‌های قانونی مختلفی برای وصول مبالغ آن‌ها وجود دارد. بنابراین بهترین کار این است که از شیوه‌های قانونی و رسمی اقدام به وصول چک بلامحل و برگشتی نمود که مطابق ۴ روش زیر این پروسه قابل انجام است.
پس از برگشت چک می‌توان با صدور اجراییه مستقیم برای طلب خود اقدام کرد. در این شیوه به طور مستقیم از طریق اجرای احکام دادگاه، تقاضای صدور اجرایی داده خواهد شد. همچنین این روش بدون هزینه دادرسی و رسیدگی بوده که بیشتر و ویژه برای چک‌های صیادی و با ثبت در سامانه انجام می‌شود.
در این روش وقتی که فردی بخواهد علیه ظهرنویس و یا ضامن طرح دعوا یا شکایت نماید، از این شیوه که طولانی‌تر از روش قبل بوده استفاده خواهد کرد. در اقامه دعوا باید پروسه رسیدگی و رای صادر گردد. بنابراین مرحله رسیدگی بدوی و تجدید نظر انجام و سپس به مرحله اجرا خواهد رسید. با توجه به این اطلاعات تنها فهم این مسئله که چک برگشتی چیست؟ کافی نبوده و باید به تمامی روش‌ها و بهترین شیوه وصول چک نیز از نظر قانون و عرف مسلط بود.
مراجعه به دادسرا و طرح شکایت کیفری از فرد صادرکننده چک از دیگر روش‌های وصول چک برگشتی است. این شیوه مخصوص همه چک‌ها نیست و اصطلاحاً برای چک حال یا چکی که وعده دار نبوده یا غیر مشروط و غیر تضمینی بوده مناسب است. از طرفی شکایت کیفری موجب مجازات حبس و جزای نقدی شخص مجرم شده و با وجود مجازات صادرکننده چک، باید دارنده آن چک برگشتی جهت دریافت وجه چک، با استفاده از مطالبه وجوه به روش حقوقی اقدامات لازم را انجام دهد. روش کیفری به دلیل مشکلات و عواقب بد برگشت چک برای صادرکننده و عدم تمایل او برای مواجه با مجازات کیفری و مصادره اموال با روش ثبتی، بهترین روش بوده زیرا احتمال نقد و واریز فوری در این حالت سریع‌تر و وصول چک نیز راحت‌تر است.
روش اجرا از طریق ثبت به ویژه برای مبالغ کلان چک‌های برگشتی راهی منطقی و بهتر است. در این روش ابتدا باید فرد چک را برگشت بزند و سپس به اجرا و اداره ثبت اسناد مراجعه کرده و در آن اجراییه و تنظیم سند بر علیه صادرکننده مطرح گردد. از طریق اداره ثبت این اجراییه توقیف اموال و مزایده به همراه وصول سریع‌تر چک انجام خواهد شد.
تا اینجا با اطلاعات و نکات مهم درباره اینکه چک برگشتی چیست؟ و راه‌های وصول آن آشنا شدیم. با این وجود موارد پیش‌بینی شده و ثابتی مطابق قانونی وجود دارد که در صورت وقوع هر کدام از این موارد می‌توان برای برگشت چک و اعلام بلا محل بودن آن اقدام کرد. این موارد می‌توانند مطابق روش‌های وصول آن‌ها پیگیری و برای دریافت فوری وجه چک مورد استفاده قرار گیرند که عبارتند از:
کافی نبودن وجه نقد در حساب صادرکننده چک
وقتی که صادرکننده چک وجه نقد کافی در حساب بانکی خود ندارد و یا صاحب آن حساب همه یا بخشی از وجوه چکی را که صادر کرده در آن تاریخ و پیش از نقد شدن چک برداشت نماید. با وجود این موارد دارنده چک می‌تواند برای وصول ابتدا از طریق راه‌های ارتباطی پیگیری و سپس در صورت عدم پاسخگویی و رفع مشکل توسط صادرکننده چک، اقدام به برگشت چک نماید.
صدور چک بلامحل به صورت عمدی
هنگامی که صادرکننده چک با آگاهی نسبت به بسته بودن حساب خود چک را به نام شخصی صادر کند، یا اینکه پس از صدور چک اقدام به مسدود کردن عمدی حساب خود نماید. در این حالت نیز صاحب چک می‌تواند برای وصول و نقد کردن طلب خود برای برگشت چک و اعلام شکایت برای چک بی‌محل اقدام کند.
وقتی که صادر کننده چک دستور به عدم پرداخت دهد
گاهی به دلایلی نزد خود شخص صادرکننده، این اتفاق رخ داده و باعث صدور چک برگشتی می‌شود. یعنی زمانی که صادرکننده چک دستور و امر کند که وجه به دارنده چک پرداخت نشود و در این وضعیت دارنده چک چاره‌ای جز برگشت زدن چک و طرح شکایت ندارد.
در صورت وجود اشتباهاتی در چک
این مشکل از طرف بانک برای صادرکننده چک‌ها رخ می‌دهد. یعنی اگر چک به صورتی نوشته یا تنظیم شود که بانک‌ها به دلایلی مثل قلم خوردگی یا در اصطلاح خط خوردگی، عدم تطابق امضا، اختلاف در مندرجات چک و قید اشتباه مبلغ و تاریخ یا دیگر دلایل از پرداخت وجه به دارنده چک پرهیز کند. در این صورت چک برگشت خورده و باید این اشکال از سمت صادرکننده چک برطرف شود تا بانک اجازه نقدینگی دهد.
هنگامی که به هر دلیلی چک برگشت زده شود، بانک موظف بوده تا به درخواست دارنده چک، سریع و واضح غیر قابل پرداخت بودن چک را به همراه دلایل در سامانه بانک مرکزی ثبت و پس از دریافت کد رهگیری و درج آن در گواهینامه مخصوص همراه با امضاء شعبه، به دارنده آن چک تحویل دهد.
با این گواهینامه، لاشه چک و کپی و کارت ملی دارنده چک می‌تواند درخواست صدور اجرائیه یا شکایت کیفری و ثبتی نموده و بعد از بررسی و ارزیابی وجود شروط لازمه، پیگیری از مراجع و قوه قضائیه انجام خواهد شد. اگر چه از روز مراجعه به بانک تا ۲ و یا در برخی شرایط حداکثر ۶ ماه می‌توان برای چک بلامحل و برگشتی اقدام کرد، اما بهتر است که این کار سریع و بادقت و به ویژه با مشورت و همکاری افراد آگاه مانند وکیل چک برگشتی در این زمینه انجام شود. همچنین از تاریخ ابلاغ برگشت چک، حدود ۱۰ روز به صادرکننده فرصت پرداخت مطالبه داده شد که در صورت عدم پرداخت نیز مطابق قانون محکومیت مالی و مجازات برای صادرکننده چک اعلام می‌گردد.
چک برگشتی به چکی اطلاق می‌شود که توسط بانک به دلایلی مانند نداشتن موجودی کافی در حساب صادرکننده، مسدود بودن حساب یا مغایرت در مندرجات چک (مثلاً تاریخ یا امضا) پرداخت نمی‌شود. در چنین شرایطی، چک به اصطلاح برگشت می‌خورد و صادرکننده مسئولیت قانونی آن را بر عهده دارد. طبق ماده 3 قانون صدور چک، صادرکننده چک موظف است در تاریخ مندرج در چک، مبلغ آن را در حساب خود داشته باشد. در صورتی که چک برگشت بخورد، صادرکننده به دلیل نقض قانون ممکن است تحت پیگرد قانونی قرار گیرد و مسئول پرداخت خسارات و جریمه‌ها باشد.
این ماده قانونی همچنین تاکید می‌کند که چک‌هایی که برگشت خورده‌اند، نمی‌توانند به راحتی دوباره صادر شوند و امکان پیگیری قانونی وجود دارد. علاوه بر آن، در صورت تکرار این تخلف، ممکن است صادرکننده به مدت معینی از صدور چک محروم شود. در نتیجه، داشتن اطلاعات کافی در زمینه صدور و مدیریت چک‌ها به ویژه در مواردی که امکان برگشت چک وجود دارد، برای افراد و کسب‌وکارها بسیار مهم است.
در صورتی که فردی چکی را با علم به عدم موجودی کافی یا مشکلات دیگر صادر کند، چک پرداخت نشدنی خواهد بود. طبق ماده 10 قانون صدور چک، این عمل به عنوان صدور چک بی‌محل شناخته می‌شود و به همین دلیل، مجازات‌هایی برای صادرکننده در نظر گرفته شده است. مجازات‌ها شامل حبس از 1 تا 3 سال یا جریمه نقدی معادل دو برابر مبلغ چک برگشتی است.
همچنین، در صورتی که چک به طور عمدی و با نیت سوء صادر شده باشد، ممکن است مجازات‌های سنگین‌تری از جمله محرومیت از حق صدور چک و یا مجازات‌های کیفری مانند زندان در انتظار صادر کننده باشد. توجه به این نکته ضروری است که صادرکننده باید به دقت از موجودی حساب خود و اعتبار چک اطمینان حاصل کند تا از مشکلات قانونی بعدی جلوگیری نماید. علاوه بر مجازات‌های قانونی، چک برگشتی می‌تواند خسارت‌هایی را به اعتبار فرد یا کسب‌وکار وارد کند.
مراحل شکایت از چک برگشتی یک فرایند قانونی دقیق و ضروری است که باید طبق قوانین و مقررات موجود انجام شود.
در صورتی که وجه چک ظرف 10 روز از تاریخ صدور اجرائیه پرداخت نشود، دارنده چک می‌تواند از طریق قانون “نحوه اجرای محکومیت‌های مالی” اقدام کند که شامل توقیف اموال صادر کننده به منظور وصول مبلغ چک می‌باشد.
توجه داشته باشید که در صورتی که صادرکننده از پرداخت وجه چک خودداری کند، دادگاه می‌تواند حکم به پرداخت وجه چک همراه با خسارت تاخیر تادیه صادر کند. این اقدام قانونی به دارنده چک این امکان را می‌دهد که به طور قانونی و از طریق سیستم قضائی، حقوق خود را پیگیری و وصول کند.
چک‌های برگشتی قدیمی همچنان به قوت خود باقی هستند و قابل پیگیری و وصول هستند. با این حال، تکلیف چک‌های برگشتی قدیمی بر اساس قوانین جدید تغییر کرده است. از آنجایی که قانون جدید چک برخی تغییرات در نحوه پیگیری و وصول چک‌ها اعمال کرده است، این قانون برای چک‌های قدیمی اعمال نمی‌شود و همچنان باید طبق قوانین سابق عمل کرد.
چک‌های برگشتی قدیمی باید طبق قواعد اولیه شکایت از چک برگشتی، از طریق دریافت گواهی عدم پرداخت و سپس پیگیری قانونی در مراجع قضائی وصول شوند. این در حالی است که دارنده چک می‌تواند با مراجعه به مراجع قانونی، از طریق ارائه مدارک لازم اقدام به ثبت شکایت کند و در صورت عدم پرداخت، اجرائیه صادر نماید.
یکی از نکات مهم در خصوص چک‌های قدیمی، مدت زمان اعتبار آن‌ها است. پس از گذشت 5 سال از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت، دارنده چک می‌تواند برای وصول وجه آن اقدام کند، اما در این حالت هیچ تضمینی برای موفقیت در وصول آن وجود ندارد. به عبارت دیگر، هرچقدر زمان بیشتری از صدور چک گذشته باشد، احتمال اینکه به راحتی بتوان مبلغ چک را وصول کرد، کمتر خواهد شد.
در نهایت، توصیه می‌شود که برای جلوگیری از مشکلات ناشی از چک‌های برگشتی، از صدور چک‌های بی‌محل خودداری کرده و در صورت لزوم، از مشاوره حقوقی و خدمات وکیل چک برگشتی استفاده کنید تا فرایندهای قانونی را به درستی طی و از جریمه‌ها و مشکلات حقوقی جلوگیری نمایید.
در سال‌های اخیر با رواج پرداخت هزینه‌ها و معاملات با مبالغ بالا از طریق چک‌ها، افزایش تعداد چک‌های برگشتی قابل توجه بوده است. از طرفی آشنایی با موارد برگشتی وبلامحل شدن چک‌ها و شناخت روش‌های رایج و قانونی برگشت زدن چک‌ها بیشترین اهمیت را برای جلوگیری و جبران زیان مالی افراد دارد. به همین دلیل وجود طرح دعوا و شکایت کیفری و ثبتی در چهارچوب قوانین برگشت چک هم باعث مجازات شدن افرادی که به طور عمد از چک سوء استفاده کرده، می‌شود و هم به دسترسی به طلب افراد در تاریخ و زمان مورد نظر و لازم آن‌ها منجر می‌گردد.
ما در این مقاله به معرفی روش‌های وصول چک برگشتی و بهترین روش وصول چک برگشتی پرداختیم. همچنین به منظور رسیدگی بهتر و سریع‌تر به مسئله چک‌های برگشتی، می‌توان از وکلای معتبر و متخصص مجموعه حقوقی معید کمک گرفت.
بنابراین با وجود اهمیت شناخت و آگاهی از چک‌ها، وصول و موارد برگشت آن‌ها، در این مقاله به این سوال اساسی که چک برگشتی چیست؟ و مفهوم بلا محل، شیوه‌های وصول آن و دیگر جزئیات مهم در این زمینه پرداخته شد.
اگر در تهران هستید و به وکیل چک صیادی در تهران نیاز دارید مجموعه معید یکی از بهترین دپارتمان‌های حقوقی در ایران است که شما می‌توانید به صورت آنلاین از این دپارتمان مشاوره بگیرید.
1-منظور از چک برگشتی یا بلامحل چیست؟
وقتی که صادرکننده چک در تاریخ قید شده در آن چک از اعتبار کافی برخوردار نیست و مبلغ چک بیشتر از موجودی حساب او باشد، آن چک قابلیت برگشت زدن و در اصطلاح به آن چک بلا محل گویند.
2-بهترین و سریع‌ترین روش برای وصول چک برگشتی چیست؟
از طریق طرح شکایت کیفری می‌توان چک را سریع‌تر نقد کرد اما در کنار آن روش ثبتی نیز به عنوان یکی از بهترین راهکارهای پاس شدن یا نقد شدن چک است.
3-موارد چک برگشتی یا بلامحل کدام است؟
اشتباهات موجود در تنظیم چک‌ها، عدم وجود کد رهگیری برای چک صیادی، کافی نبودن وجه حساب صادرکننده چک، عمدی بودن عدم پرداخت و برداشت از حساب، دلایل رایج برگشت و بلامحل بودن چک است.
اسم نویسنده
دیدگاه کاربران
دیدگاه کاربران
...هیچ نظری ثبت نشده